بررسی تثبیت نرخ ارز و اثرات مخرب آن بر اقتصاد

مدیریت نرخ ارز در کشور یکی از مهترین چالش های پیش روی دولت هاست. به طوری که در تمام دوره ها بحث محافل دانشگاهی و اقتصادی بوده و بسیاری از مباحث آنان حول این موضوع می چرخد. نرخ ارز تاثیر بسیاری بر خبش های مختلف اقتصاد ملی دارد. از آنجا که کشور ما متکی به صادرات نفت است و از این فروش نفت دلار عاید کشور می شود از این رو مدیریت و نحوه تزیق آن در جامعه جز چالش ها و مباحثی است که در تمام دولت ها مورد بررسی قرار می گیرد. تعیین نرخ ارز از یک طرف نقش موثری در صادرات و واردات و به تبع آن تنظیم و تعدیل تراز کشور دارد. از طرف دیگر نقش بسیار مهم تری در تعیین قدرت رقابتی تولیدکنندگان داخلی با خارجی دارد. این قدرت رقابتی منجر به اشتغال زایی در بین سطوح و آحاد مختلف جامعه می شود. از آنچه تاکنون تبیین شد می توان نتیجه گرفت که تعیین نرخ ارز (دلار) تا چه اندازه در اقتصاد کشور موثر است به نحوی که در تمام سطوح جامعه نقش بسزایی دارد.

سالهاست که در بین گروه های مختلف در دولت ها و یا اقتصاددانان بحث حفظ ارزش پول ملی در برابر دلار مطرح است. عده ای عامدانه یا ناآگاهانه بر حفظ ارزش پول ملی در گرو نگه داشتن نرخ ارز پافشاری دارند. آنها معتقدند با پایین نگه داشتن نرخ ارز می توان ریال را در سطح بالایی از ارزش نگه داشت. این طرز فکر و خطا سالها موجب شد تا با دلارهای نفتی سعی در تثبیت نرخ ارز یا سرکوب و نگهداری دلار در قیمت های دلخواه شود. در واقع طی این چند سال اخیر تکاپوی زیادی انجام شد تا با دلارهای نفتی ارزش ریال را در برابر دلار حفظ و یا در مواقعی کاهش آن را به تاخیر اندازند.

اینان به این مطلب مهم توجه نداشتند که در کشوری که نرخ تورم بسیار بالاست عرضه ارز برای حفظ ارزش پول ملی مانند مسکنی است که تاثیر لحظه ای و آنی دارد و به محض این که تاثیر خود را از دست بدهد تمام این سیاست ها محو خواهد شد. نمونه این اتفاق را در سال ۹۱ در اقتصاد کشورمان داشتیم آنجایی که نرخ ارز به زور دلارهای نفتی ثابت نگه داشته بودند و به ناگاه این تابو شکسته شد و نرخ ارز به چندین برابر افزایش یافت و در پی آن آن تورم کشور به ۴۰ درصد رسید. بحران اقتصادی که بر اثر یک سوء مدیریت اتفاق افتاد. آنچه به عنوان علاج و درمان این سیستم اقتصاددانان بیان می کنند این است که نرخ دلار باید بر اساس عرضه و تقاضای بازار بدون دخالت مستقیم دولت انجام شود و نقش دولت فقط در کنترل نوسانات و هیجانات باشد نه در حفظ و کنترل ارز و ثابت نگه داشتن آن.