بررسی تأثیرات متقابل نفت، طلا و دلار

امروزه تقریبا کمتر کسی از فعالان عرصه مالی و اقتصادی را می توان یافت که علاقمند به پیش بینی قیمت طلا، دلار یا دیگر کالاها نباشد. با توجه به این که نوسان نرخ این کالاها حتی زندگی روزمره را تا حدودی تحت الشعاع قرار داده است، در این مقاله قصد داریم تاثیرات متقابل طلا، دلار و نفت خام را مورد بررسی قرار دهیم. هر چند که لازم به ذکر است فرآیند پیشبینی به علت وجود عوامل و متغیرهای متعدد، کاری بسیار پیچیده، زمانبر و نیازمند روشهای تحلیلی و ریاضی است.

رابطه معکوس طلا و دلار
ارزش طلا و دلار از زمانی که استاندارد طلا   بین سالهای ۱۹۰۰ تا ۱۹۷۱ کاربرد داشت با هم مرتبط بوده است. در این زمان ارزش یک واحد پولی وابسته به مقداری معینی از طلا بود. ولی از سال ۱۹۷۱ به بعد پس از شوک نیکسون این رابطه قطع شده و ارزش این دو بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود. دلار آمریکا به پول بی پشتوانه (پولی که بر خلاف پول کالایی ارزش ذاتی ندارد و بر اساس قانون یا دستور دولت ارزش پیدا می کند) تبدیل و در بازارهای خارجی معامله شد و به عنوان ارز ذخیره مورد استفاده قرار گرفت. 
پس از سال ۱۹۷۱ نرخ تبدیل طلا شناور شد و باعث شد قیمت طلا تحت تاثیر ارزش دلار قرار گیرد. در سال ۲۰۰۸ صندوق بینالمللی پول گزارش داد که از سال ۲۰۰۲ به بعد ۴۰ تا ۵۰ درصد تغییرات نرخ طلا از دلار تاثیر گرفته است؛ به این صورت که به ازای هر یک درصد تغییر در نرخ دلار، قیمت طلا بیش از یک درصد تغییر کرده است. نمودار ۱ رابطه قیمت دلار آمریکا و طلا در ۱۰ سال گذشته را نشان می دهد.

نمودار ۱: رابطه قیمت دلار آمریکا و طلا در ۱۰ سال گذشته

همانطور که نمودار بالا نشان می دهد نرخ دلار با طلا رابطه معکوس دارد. هرچند این رابطه به اندازه دوران استاندارد طلا دقیق نیست، اما آثار روانی استاندارد طلا کماکان پابرجا است و با کاهش ارزش دلار میل به سمت طلا افزایش مییابد. دلایل رابطه معکوس دلار و طلا از قرار زیر است:
کاهش ارزش دلار باعث افزایش ارزش دیگر ارزها و همچنین افزایش تقاضا برای کالاها از جمله طلا میشود. در نتیجه قیمتها بالا میروند.
هنگامی که ارزش دلار رو به کاهش میگذارد، سرمایهگذاران به دنبال منابع جایگزین سرمایهگذاری از جمله طلا میگردند.
با این وجود، لازم است بدانیم که ممکن است بروز بحران در یک کشور یا منطقه منجر به کوچ سرمایهگذاران به سمت کالاهای کمخطرتر مانند دلار و طلا شود و در نتیجه قیمت دلار و طلا به طور همزمان افزایش یابد. همچنین عوامل بسیاری بر نرخ دلار آمریکا از جمله سیاستهای پولی، تورم و دورنمای اقتصادی آمریکا و دیگر کشورها بر این امر تاثیرگذار هستند.
هر چند با رصد سهام شرکتهای تولیدکننده طلا مانند گولدکورپ، بریک گولد، نیومانت و صندوق های قابل معامله در بورس (ETF) مانند صندوق اسپایدر میتوان در مورد جهتگیری قیمتها گمانهزنی کرد.

همبستگی پیچیده طلا و نفت خام
کاهش قیمت کالا در چند ماه گذشته و روند کاهشی نرخ نفت خام منجر به افت سهام S&P 500 شده است. در فاصله دسامبر  ۲۰۱۵ تا مارس ۲۰۱۶ (آذر تا اسفند ۱۳۹۴) قیمت طلا حدود ۲۰ درصد افزایش داشت و همبستگی قیمت طلا و نفت به ۳۹%- رسید که پایینترین رقم از سال گذشته بود. منفی بودن همبستگی به دلیل افت قیمت سهام در نتیجه کاهش قیمت نفت خام و افزایش قیمت طلا به دلیل هراس در بازارهای جهانی بود. نمودار ۲ رابطه قیمت طلا و نفت در هفتاد سال گذشته را نشان میدهد.

نمودار ۲: رابطه قیمت طلا و نفت در هفتاد سال گذشته
همبستگی طلا و نفت خام بسیار پیچیده است. طلا دارایی مطمئنی است در حالی که سرمایهگذاری روی نفت پر خطر است. قیمت طلا بر اساس جو روانی بازار و انتظار تورم تغییر میکند ولی مبنای تعیین ارزش نفت عرضه و تقاضا است. قیمت این کالاها از انتظار رشد اقتصادی در بلندمدت تاثیر میپذیرند اما این به این معنی نیست که این دو بر هم تاثیر متقابل دارند؛ زیرا عوامل دیگری در ارزش هر دوی این کالاها دخیل هستند.
منحصر به فرد بودن وضعیت کنونی موجب افزایش تمایل بازرگانان به خرید طلا به منظور پوشش ریسک در هر دو صورت افزایش و کاهش نرخ تورم شده است. این در حالی است که آشفتگی اوضاع خاورمیانه به پیچیدگی معادله قیمت افزوده است و افزایش بیسابقه تولید نفت خام آمریکا هرگونه پیشبینی قیمت نفت را بسیار مشکل میکند.
متخصصین امر تلاش میکنند که روند گذشته رابطه این دو کالا را به آینده تعمیم دهند. به نظر میرسد عوامل پرشمار حاکی از تقویت قیمت طلا در روندی معکوس با کاهش نرخ نفت خام باشد.
رابطه دلار و نفت خام
قیمت نفت خام آمریکا برای تحویل ماه سپتامبر از ۲۶ جولای تا ۲ اوت ۲۰۱۶ (۵ تا ۱۲ مرداد ۱۳۹۵) ۸% افت داشت. طی همین مدت شاخص دلار آمریکا نیز کاهش ۲.۲ درصدی را تجربه کرد. کاهش شاخص دلار پس از آن رخ داد که فدرال رزرو آمریکا در ۲۷ جولای (۶ مرداد) تغییری در نرخ بهره اعلام نکرد. آمار پایین تولید ناخالص ملی آمریکا در ۲۹ جولای (۸ مرداد) نیز منجر به ریزش شاخص دلار به میزان ۱.۳ درصد شد. در پنچ جلسه معاملاتی اخیر نرخ نفت خام و شاخص دلار آمریکا دو بار در جهت مخالف حرکت کردهاند. 

نمودار ۳: رابطه نفت خام و شاخص دلار

همبستگی بین قیمت نفت خام و شاخص دلار آمریکا در پنج جلسه معاملاتی گذشته حدود ۱%- بوده است که نشان دهنده این است که طی این دوره قیمت نفت خام بیش از دلار از اخبار مهم دیگر تاثیر پذیرفته است. 
از سپتامبر سال ۲۰۰۷ تا آوریل سال ۲۰۱۳ ( شهریور ۱۳۸۶ تا فروردین ۱۳۹۲) همبستگی ماهانه بین قیمت نفت خام و شاخص دلار دفعات معدودی مثبت بوده است و در اکثر اوقات به شدت منفی بوده است. این به این معنی است که این دو طی این مدت رابطهای معکوس را تجربه کردهاند. 
هر چند از آوریل ۲۰۱۳ تا امروز این رابطه بیشتر دوطرفه بوده، بین ۶۴%- تا ۴۳% در نوسان بوده است. این بدان معناست که قیمت نفت خام بیش از این که تحت تاثیر دلار بوده باشد از رویدادهای مهم دیگری متاثر بوده است که عبارتند از:
تصمیم عربستان سعودی مبنی بر عدم کاهش تولید
دینامیک تولید و هزینه های تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا
اطلاعات مربوط به تولید اوپک و کشورهای غیر عضو اوپک
اطلاعات مربوط به ذخیره نفت آمریکا
اطلاعات مربوط به تعداد چاههای نفت آمریکا

منابع:
Yahoo finance
Macrotrends
Market Realist
The Alert Investor
sbcgold   

ترجمه و تلخیص: شرکت تضامنی تاجمیر ریاحی و شرکا
(بازنشر این مقاله تنها با ذکر منبع، بلامانع است.)