اجرای سیاست های ناقص برای دلار

اواخر بهمن ماه فشار تقاضا و ایجاد صف های طویل مقابل صرافی ها موجب شد تا نرخ دلار به مرز ۵۰.۰۰۰ ریال برسد. این اتفاق حکم می کرد تا سیاست گذار تقاضا را از بازار ارز به سمت دیگری هدایت نماید تا اولا تقاضای سفته بازی مهار شود ثانیا اجبار بازار، جانشین ابتکار عمل سیاست گذار نشود تا اقتصاد کشور دچار آسیب نشود. اتفاقا این عمل مهم از سوی سیاست گذار ارزی انجام شد اما به مانند همیشه ناقص و بی برنامه. در آن برهه از زمان اکثر کارشناسان قریب به اتفاق بر این عقیده استوار بودند که همزمان با افزایش نرخ سود بانکی باید ارزان فروشی دلار برچیده شود و سیاست «ثبات آفرینی» را جایگزین اصرار غیرضروری برای کاهش نرخ کند. اما توجهی به این موضوع نشد و دو نکته یاد شده از سوی عامل سیاست گذار وقهی گذاشته نشد و در سیاستی معکوس، حجم عظیمی از عرضه دلار با هدف کاستن نرخ آغاز شد در حالی که مشکل در جایی دیگر بود. مشکل اصلی، فشار تقاضا در نرخ های پایین تر بود نه در بخش عرضه آن هم در نرخهایی نزدیک به تعادل بازار. همین سیاست معکوس منجر به آن شد که در ماه گذشته شاهد آن بودیم. یعنی ایجاد صف های طویل مقابل صرافی ها و آن وقایع و داستانهایی که اتفاق افتاد. اکنون آنچه انتظار می رود، باید سیاست های تکراری و ناکارآمد برای مدیریت بازار ارز کنار گذاشته شود و با درک صحیح از اوضاع این بازار نحوه مدیریت و مداخله در بازار ارز تغییر یابد. راه صحیح مداخله این نیست که منابع ارزی کشور را با قیمت های پایین عرضه نمود. این راه بارها و بارها امتحان شده و شکست خورده است. راه درست استفاده از مکانیزم حراج در بازار و کشف قیمت از طریق عرضه و تقاضا است و باید اجازه داد تا قیمت از دل بازار خارج شود. اگر این اتفاق مهم روی دهد مطمئنا مانع از حیف و میل شدن ذخایر کمیاب ارزی می شود. اگر بانک مرکزی در روزهای پس از ارائه بسته مهار دلار از این شیوه استفاده می کرد نه تنها مجبور به عرضه حجم عظیم ارز ارزان نمی شد بلکه حتی قادر به تجهیز منابع ارزی از دلارهای خانگی در نرخ های پایین تر از ۵۰.۰۰۰ ریال هم بود. اما همین سیاست ناقص در روزهای آغازین سال ۹۷ قیمت دلار را از مرز ۵۰.۰۰۰ ریال فراتر برد، حتی در مقطع کوتاهی این ارز به بالای ۵۱.۰۰۰ ریال سرک کشید. مهمترین دلایل این جوسازی ها و اخباری که در رشد قیمت اثر داشته است، اخباری به مانند برگشت جان بولتون به کاخ سفید، خروج احتمالی آمریکا از برجام و تنش های منطقه ای با عربستان را می توان نام برد.